Krótka sprzedaż to jedna z metod inwestycyjnych, która pozwala inwestorom czerpać zyski z akcji lub innych instrumentów finansowych, gdy tracą na wartości. Aby tego dokonać, inwestor musi pożyczyć akcje za pośrednictwem swojej firmy maklerskiej od osoby, bądź spółki która jest ich właścicielem. Następnie trader sprzedaje akcje i ma nadzieję, że cena spadnie z czasem, zapewniając możliwość odkupu akcji po niższej cenie niż pierwotna cena sprzedaży. Wszelkie pieniądze pozostałe po odkupieniu akcji stanowią wówczas zysk dla inwestora.
Kiedy krótka sprzedaż ma sens? Mechanizm działania
Stosunkowo niewielu inwestorów stosuje strategię krótkiej sprzedaży. Metoda ta może być dochodowa, ale wiąże się ze sporym ryzykiem. Wymaga dużej wiedzy oraz doświadczenia ze strony traderów. Krótka sprzedaż może być postrzegana jako łatwy sposón na czerpanie korzyści z nieszczęść i porażek, jakich doświadcza dana spółka, czy firma. Chociaż jest o wiele bardziej skomplikowana niż zwykłe kupno akcji, może pozwolić zarabiać pieniądze w czasie, gdy inni widzą, jak kurczą się ich portfele inwestycyjne. W przypadku krótkiej sprzedaży decydujące znaczenie ma czas. Akcje zazwyczaj spadają znacznie szybciej niż rosną. Inwestor musi zatem wiedzieć, kiedy dokładnie przystąpić do działania.
Handlując akcjami w tradycyjny sposób w myśl zasady „kupuj taniej i sprzedawaj drożej”, maksymalna kwota, jaką możemy stracić, to początkowa inwestycja. Jednak przy krótkiej sprzedaży akcji ewnetulane straty są teoretycznie nieograniczone. Im wyższa cena akcji, tym więcej do stracenia. Zysk z krótkiej sprzedaży można odnieść tylko wtedy, gdy odkupujemy owe akcje po niższej cenie.
Mechanizm i zasady działania krótkiej sprzedaży najprościej wytłumaczyć na konkretnym przykładzie.
Załóżmy, iż pewien inwestor uważa, że ceny akcji spółki X spadną w ciągu jednego tygodnia, gdy firma ogłosi swój roczny zysk. Cena wynosi 100 zł za jedną akcję. Inwestor pożycza 100 akcji od brokera i sprzedaje je na rynku mając nadzieję, że cena akcji spadnie.
Tydzień później cena akcji X spada do 90 zł za akcję po tym, jak firma ogłosiła roczny zysk. Inwestor decyduje się na zamknięcie krótkiej pozycji, więc odkupuje uprzednio sprzedane 100 akcji X z otwartego rynku po cenie 90 zł za jedną akcję i zwraca je brokerowi. Inwestor osiąga zysk w wysokości 10 zł na akcję, co stanowi łącznie 1000 zł za całą transakcję bez prowizji i odsetek.
Jeśli jednak cena akcji wzrośnie do 110 zł za akcję, a inwestor zdecyduje się zamknąć krótką pozycję, będzie musiał dokonać zakupu w celu pokrycia 100 akcji z otwartego rynku po obecnej cenie 110 zł za akcję. Strata z tytułu tej transakcji krótkiej sprzedaży wyniesie 10 zł na akcję, co stanowi łączną stratę w wysokości 1000 zł (bez prowizji i odsetek), ponieważ akcje zostały odkupione po wyższej cenie.
Krótka sprzedaż może być kosztowna i bardzo niekorzystna, jeśli inwestor źle oceni ruch cen. Co więcej, może stracić znacznie więcej niż 100% swojej pierwotnej inwestycji. Ryzyko związane jest z tym, że nie ma górnego pułapu ceny akcji. Może rosnąć w nieskończoność. Nawet jeśli wszystko pójdzie dobrze, przy obliczaniu zysków trader musi uwzględnić jeszcze wszelkie koszty prowizji i odsetek od depozytu.
Kiedy przychodzi czas na zamknięcie pozycji, inwestor może mieć także trudności ze znalezieniem wystarczającej ilości akcji, aby je kupić. Z drugiej strony, strategie, które oferują wysokie ryzyko, również oferują wysokie zyski. Krótka sprzedaż nie jest wyjątkiem. Jeśli sprzedający prawidłowo przewidzi zmiany cen może uzyskać czysty zwrot z inwestycji. Ważnym elementem jest tu również wykorzystanie depozytu zabezpieczającego, który zapewnia dźwignię finansową, co oznacza, że inwestor nie musiał wkładać dużej części swojego kapitału jako inwestycji początkowej. Jeśli dokonuje się tego ostrożnie, krótka sprzedaż może być niedrogim sposobem zabezpieczenia, stanowiąc przeciwwagę dla innych inwestycji portfelowych. Do największych zalet krótkiej sprzedaży można zatem zaliczyć:
Główne wady krótkiej sprzedaży:
W przeciwieństwie do kupna i posiadania akcji lub inwestycji, krótka sprzedaż wiąże się ze znacznymi kosztami. Może być dokonywana tylko za pośrednictwem rachunków depozytowych, a odsetki należne z tytułu krótkich transakcji mogą się sumować w czasie, zwłaszcza jeśli krótkie pozycje są otwarte przez dłuższy okres czasu.
Kolejnym problemem są akcje „trudne do pożyczenia”, czyli posiadające krótkie wysokie oprocentowanie, ograniczoną płynność itp. Opłaty w takich wypadach zwykle okazują się znaczące. Co więcej, stopa procentowa może ulegać znacznym wahaniom, zatem dokładna kwota opłaty może nie być znana z góry. Jest ona zazwyczaj naliczana przez brokera-dealera na rachunek klienta na koniec miesiąca lub po zamknięciu krótkiej transakcji. Ponadto, trader jest oczywiście odpowiedzialny za wypłatę dywidendy na rzecz podmiotu, od którego akcje zostały pożyczone.
Czasami krótka sprzedaż jest krytykowana, jednak w rzeczywistości zapewnia rynkom płynność. Jest dobrym źródłem informacji o nastrojach na rynku i zapotrzebowaniu na akcje. Bez niej inwestorzy byliby stale zaskakiwani przez negatywne trendy i wiadomości.
Niestety, krótka sprzedaż zyskuje złą sławę z powodu praktyk stosowanych przez nieetycznych inwestorów. Niektórzy spekulanci wykorzystują strategie krótkiej sprzedaży i instrumenty pochodne do sztucznego obniżania cen. Oczywiście większość takich form manipulacji na rynku finansów jest nielegalna, ale nadal możemy się z nimi spotkać.
Krótka sprzedaż daje inwestorom dostęp do instrumentów, którymi normalnie nie byliby w stanie handlować. Osoby chcące skorzystać na spadku wartości danego instrumentu, może to zrobić bez jego posiadania. Widzimy zatem, że krótka sprzedaż akcji może być opłacalna, jeśli zostanie przeprowadzona prawidłowo. Nie zawsze jest to łatwe i wiąże się ze znacznym ryzykiem. Początkujący inwestorzy powinni zasadniczo unikać krótkiej sprzedaży, dopóki nie zdobędą większego doświadczenia w inwestowaniu.